Kahramanmaraş’ta 11 ilde büyük yıkıma neden olan sarsıntıların ardından binayı sarsan kuvveti en aza indiren ‘sismik izolatörler’ gündeme geldi. Sistemin nasıl çalıştığını, maliyetini ve önemini anlatan İnşaat Yüksek Mühendisi Ömer Faruk Şentürk, “Binalarda sismik izolatör varsa binanın sağlam olup olmadığını söyleyemeyiz. Zamanın etkisi 10-15 civarında. toplam inşaat maliyetinin yüzdesi. Ama daha sonra hazır binaya izolatör eklemek isterseniz bu maliyet 2-3 kat artacaktır” dedi.
Kahramanmaraş Pazarcık’ta 6 Şubat günü saat 04.17’de 7.7 büyüklüğünde sarsıntı, aynı gün saat 13.24 sıralarında Elbistan’da 7.6 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Depremde binlerce bina çöktü, 35 binden fazla insan hayatını kaybetti. Enkaz kaldırma çalışmaları devam ederken, binalarda depremlerin etkisini en aza indiren ve hayatta kalmalarını sağlayan ‘sismik izolatörlerin’ konutlarda kullanılması ele alındı.
ŞENTÜRK: ÜST KATLARA YATAY HIZLANMAYI ÖNLÜYOR
Başakşehir’de sismik izolatör kullanılarak inşa edilen konut projesinin Teknik İşlerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ömer Faruk Şentürk, konu hakkında bilgi verdi. Depremin büyüklüğünden kaynaklanan yanal ivmenin çok büyük olduğunu söyleyen Şentürk, “Sismik izolatörlerin amacı bu ivmenin binanın üst katlarına minimum etki etmesini sağlamaktır. Artık konutlarda da kullanmaya başladık. Şehir hastanelerinde en değerli katkısını deprem bölgesinde gördük.Ancak bir binada sismik izolatör var.Varsa bu bina sağlamdır diyemeyiz.Ülkemiz deprem kuşağında, Yönetmelikler ona göre hazırlanır.Evin yapılacağı yer çok değerlidir.Zemine uygun statik projesi yapılır,sonra kalite kontrol malzemesi,projeye uygun binanın yapımı ve yerinde muayenesi yapılır. Faktörleri bir araya getirmek için alana ihtiyaç var mı?” dedi.
“Dairelere sonradan eklenebilir ama maliyeti 2-3 kat artar”
Sismik izolatörlerin farklı çeşitleri olduğunu anlatan Şentürk, ‘Binaya doğrudan satın alıp uygulayamazsınız. Özellikle binanın hatta blokların tasarımı izolatöre göre yapılmalıdır. Mimari, statik, elektrik projeniz buna göre olmalıdır. Örneğin izolatörlü binada kullanacağınız sıhhi tesisatın donanımı bile buna göre olmalı, özel donanım kullanmalısınız. Binada sismik izolatör yoksa daha sonra yaptırmak isterseniz yukarıdakileri yenilemeniz gerekiyor. Yerin, taşıyıcı sistemin uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir çünkü kolonda izolatörün geleceği kısım kesilerek ortaya çıkar. Binaya sonradan dahil edilebilir ama birçok parametresi var’ dedi.
“BİNA BAŞKA BİNAYA BAĞLANTILI OLURSA İZOLATÖR EKLENEMEZ”
Sistemin maliyetine de değinen Şentürk, ‘Sıfırdan bir bina yaptığınızda toplam inşaat maliyetine yüzde 10-15 oranında etkisi oluyor. Ancak hazır binaya daha sonra izolatör eklemek isterseniz, insanları tahliye edip denetimleri yapmanız gerekiyor, maliyet 2-3 kat artacaktır. Başka bir perde beton sistemine kolon sistemine farklı bir sismik izolatör eklenir. Bina bitişik yapılıyorsa yanında başka daireler varsa izolatör ekleyemezsiniz. Çünkü sistemin özelliği deprem anında binanın sağa ve sola hareket etmesidir. Kurşun çekirdekli kauçuk ve sarkaç tipi izolatör dediğimiz 2-3 çeşidi vardır. Bunlar binanın konumu, ağırlığı ve hareketliliğine göre uzmanlar tarafından kararlaştırılır ve uygulanır. Belli aralıklarla bakım gerektiren modeller var ama bazıları hiç bakım istemiyor.
SÜMER: BİNANIN DİĞER TAŞIYICI ELEMANLARI DA SAĞLAM OLMALI
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Füsun Sümer de bahisle ilgili yaptığı yazılı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Sismik izolasyon, binanın temel seviyesinde veya varsa bodrumun üst kotunda konulan ileri teknolojik cihazlar ile deprem anında kontrollü hareket sağlayarak, deprem enerjisinin üst yapıya etkisini azaltan ve yapıyı koruyan bir uygulamadır. yapı tasarımında deprem enerjisine müdahale etmek amacıyla rijit bir bodrum katı.Deprem sonrası “hemen kullanım” Sismik izolasyon hastane, itfaiye gibi kısa süreliğine de olsa terk edilmesi gereken yapılar için uygun bir sistemdir. bilgi merkezleri, okullar, köprüler ve viyadükler.
Sismik izolasyonun kullanılabilmesi için yapının diğer taşıyıcı elemanlarının da sağlam olması gerekmektedir. Tasarım, uygulama ve kontrolün tüm aşamaları titizlikle yapılmalıdır. Sismik izolasyon projelendirme çalışmaları doğru yapılmalı, zemin zayıf ise öncelikle zemin düzeltme çalışmaları tamamlanmalıdır. Sıvılaşma potansiyeli olan çok zayıf bir temel üzerine inşa edilecek bir yapıda sadece radye temel yapmak veya sismik izolasyona güvenmek yeterli değildir.
Mekanın güzelleştirme çalışmalarının mutlaka yapılması ve yapının temelinin atılması gerekmektedir. Sismik izolasyon kaplamaya güç aktarımını engeller, kaldırımın kontrollü hareket etmesini sağlar ve böylece bir sarsıntı anında can ve mal kaybını önleyebilir. Burada unutulmaması gereken bir diğer bahis ise üst yapının diğer taşıyıcı elemanlarının da kusursuz bir şekilde tasarlanıp imal edilmesi gerektiğidir.
